Edukacja finansowa Polaków – raport WIB i GPW
CBM Indicator, na zlecenie i przy współpracy merytorycznej Warszawskiego Instytutu Bankowości oraz Fundacji GPW, przeprowadził 7. edycję badania Poziom Wiedzy Finansowej Polaków 2024. To coroczne badanie jest niezmiennie od 2018 roku jednym z najchętniej cytowanych w mediach opracowań w tym obszarze tematycznym. To świetne źródło diagnozujące poziom wiedzy, preferencji, wyzwań i oczekiwań dotyczących tematu finansów osobistych, inwestycji czy bankowości. Jak Polacy oceniają swoją wiedzę w tym obszarze i skąd najczęściej ją czerpią? W jakich obszarach edukacja finansowa jest najbardziej potrzebna?
Jak Polacy oceniają swoją wiedzę na temat finansów?
Respondenci zapytani o to, jak oceniają swoją wiedzę w zakresie finansów/ekonomii, w kontekście osobistych potrzeb w tym zakresie, ocenili ją średnio na 2,85 w skali 1-5.
W przeprowadzonym badaniu 38% osób oceniło swoją wiedzę jako bardzo i raczej małą, a 29% jako dużą i bardzo dużą, przy czym płeć nie różnicuje wiedzy – największe różnice zaobserwowano u respondentów w różnym wieku i o różnym poziomie wykształcenia – niżej swoją wiedzę oceniali młodsi i mniej wykształceni, wyżej – osoby z wyższym wykształceniem.
Zauważalny jest też proces zwiększania się procenta osób deklarujących raczej dużą wiedzę w badanym obszarze – w 2020 roku oceniało ją tak 17% badanych, w 2024 już 25%. To świadczy o powolnym, ale stopniowo zmieniającym się trendzie i potrzebie posiadania większej wiedzy na temat finansów niż jeszcze kilka lat temu.
Źródła wiedzy o finansach: blogi, portale, podcasty?
Zwiększająca się ilość respondentów deklarujących raczej dużą wiedzę w zakresie finansów spowodowana jest również stale powiększającą się liczbą treści na ten temat. Blogi dotyczące finansów, portale internetowe czy podcasty stały się popularne, szeroko dostępne, a odbiór treści przez coraz większą grupę słuchaczy bezpośrednio wpływa na podniesienie wiedzy w tym zakresie.
Aż 59% respondentów wskazało, że źródłem ich wiedzy ekonomicznej są blogi i portale internetowe (zwłaszcza młodsi badani – aż 78% w wieku 18-24 lat). 35% badanych jako źródło wiedzy o finansach wskazuje media, a 34% banki i inne instytucje z sektora finansowego. Wiedzę czerpaną z podcastów wskazuje 23% respondentów, mniej niż 20% badanych jako źródło wskazuje ekspertów finansowych, a tylko nieco ponad 15% – szkołę.
W porównaniu z poprzednimi latami widać utrzymującą się tendencję Internetu – blogów, portali i podcastów – jako źródła wiedzy o finansach. Znaczący spadek nastąpił w sektorze bankowym i szeroko rozumianych instytucji finansowych – w 2020 roku aż 65% badanych wskazywało je jako źródło swojej wiedzy, w 2024 roku jest to już tylko 37%. Spadek względem zeszłorocznego badania zaliczyły też media – z 43% na 36%.
Ocena wiedzy o kredytach i pożyczkach
Pożyczki i kredyty – w tym obszarze blisko 21% badanych odczuwa niedobór wiedzy, a 16% wskazuje je jako obszar wymagający poprawy i poszerzenia wiedzy w tym temacie.
Na przestrzeni lat wiedza w tym obszarze określana była różnie i miała charakter sinusoidalny, co wskazuje na niepewność i mała stabilność respondentów w tym obszarze:
- 2020 – 12% respondentów
- 2021 – 23% respondentów
- 2022 – 17% respondentów
- 2023 – 24% respondentów
- 2024 – 16% respondentów
Brak stałości pokazuje, jak ważne jest nieustanne pogłębianie wiedzy w tym obszarze i podnoszenie świadomości wśród całego społeczeństwa.
Edukacja finansowa – w jakich obszarach jest najbardziej potrzebna?
Raport wskazuje, że najwięcej Polaków odczuwa brak wiedzy w obszarze cyberbezpieczeństwa – aż 47% respondentów. Na kolejnych miejscach znalazły się kolejno inwestowanie – 32%. system podatkowy – 25%, kredyty i pożyczki – 21%. Najmniejsze braki w wiedzy badani wskazują w obszarze ubezpieczeń i płatności bezgotówkowych.
Rosnąca liczba ataków cyberprzestępców i wciąż nowe metody wyłudzeń sprawiają, że wiele osób może czuć brak odpowiedniej wiedzy, by chronić się przed tego typu działaniami.
Najważniejsze wnioski dotyczące finansów osobistych
Analizując dane z przeprowadzonego raportu można zauważyć tendencję wzrostową w zakresie wiedzy z obszaru finansów osobistych, ale jej poszerzanie jest wciąż konieczne, zwłaszcza wśród osób najmłodszych i najstarszych oraz tych z niższym wykształceniem. Najlepszym i najbardziej skutecznym kanałem jest Internet – blogi i portale, a określane przez samych respondentów za najlepsze formy poszerzania wiedzy – aplikacje mobilne, cykle artykułów i infografiki w prasie lub Internecie, ale też materiały wideo. Sporo osób ceni też bezpośrednie spotkania – jest to więc znak, że instytucje zajmujące się finansami powinny zwrócić uwagę na rozwój obszaru bezpośredniej komunikacji – warsztatów, cyklu spotkań i innych form bezpośredniego przekazywania i poszerzania wiedzy w obszarze finansów osobistych.
Artykuł powstał na podstawie badania Poziom wiedzy finansowej Polaków 2024 przeprowadzonego przez CBM Indicator na zlecenie i przy współpracy merytorycznej z Fundacją Warszawski Instytut Bankowości oraz Fundacja GPW. Badanie przeprowadzono w dn. 14-23 lutego 2024 na grupie ok. 1000 osób (źródło: https://www.gpw.pl/pub/GPW/files/PDF/Poziom_wiedzy_finansowej_Polakow_2024.pdf)
Artykuł powstał we współpracy z vivus.pl