Waluty państw, których już nie ma – komunistyczna Czechosłowacja

W 1989 roku na fali europejskiej Jesieni Ludów stała się demokratyczna. Cztery lata później formalnie rozpadła na dwa niezależne państwa: Czechy i Słowację. Narodziła się po I wojnie światowej, by w 1938 roku wejść w orbitę wpływów III Rzeszy jako podległy jej Protektorat Czech i Moraw. Wówczas wydzieliła się satelicka względem Niemiec Słowacja. Po wyzwoleniu przez Armię Czerwoną nowa Czechosłowacja […]

Bony kupię, bony sprzedam, czyli PRL-owska namiastka dolara

Gospodarka realnego socjalizmu rodziła wiele tworów, które w świecie wolnego rynku nie miałyby racji bytu. Jednym z nich był eksport wewnętrzny. Nierozerwalnie łączą się z jego istnieniem bony towarowe PeKaO. Chyba każdy dorastający w czasach Polski Ludowej musiał mieć z nimi styczność chociaż raz. Dziwny to kraj, który do oficjalnego języka gospodarki włącza określenie będące błędne językowo – wszakże „eksport […]

TOP 5 najbardziej kuriozalnych banknotów na świecie

W poprzednim odcinku „Finansów z lamusa”, w którym przybliżaliśmy Wam dzieje franka szwajcarskiego, stwierdziliśmy, że waluta ta może poszczycić się pięknymi wizualnie banknotami, bez wątpienia jednymi z najbardziej wyjątkowych na świecie. Dziś zajrzymy na drugą stronę barykady. Przedstawiamy nasz wybór pięciu najdziwniejszych wzorów pieniądza papierowego, którym płacono lub płaci się nadal w różnych zakątkach globu. Zanim przejdziemy do listy, kilka […]

Czym jesteś, franku?

Dzisiejszy odcinek „Finansów z lamusa” poświęcimy najważniejszemu bohaterowi ostatnich dni. Frank szwajcarski, a konkretnie jego wysoki kurs, wywołał zaniepokojenie wśród kredytobiorców, lawinę komentarzy pośród ekonomistów i licytację polityków na pomysły rozwiązania problemu „frankowiczów”. A co naprawdę wiemy o franku? Poza tym, że jest szwajcarską walutą, rzecz jasna? Zacznijmy od sprawy zasadniczej: nazwy. Otóż w Szwajcarii obowiązują cztery języki urzędowe: niemiecki, […]

O lechu, piaście i polu, czyli zanim nastał polski złoty

Chociaż pieniądzem zwanym złotym mieszkańcy ziem polskich płacili już w XVII wieku, to jako waluta odrodzonej Polski zadebiutował dopiero w kwietniu 1924 roku. Mało znanym faktem jest, że niewiele brakowało, a dziś płacilibyśmy pieniądzem o zupełnie innej nazwie. Ponoć jej pomysłodawcą był sam Józef Piłsudski. Po odzyskaniu niepodległości 11 listopada 1918 roku Polska była nie tylko państwem, gdzie obowiązywały trzy […]

Waluty państw, których już nie ma: NRD

Dzisiejszy odcinek „Finansów z lamusa” inauguruje nowy minicykl artykułów. Co pewien czas przedstawimy Wam waluty, którymi płacono w państwach już obecnie nieistniejących. Na początek wyruszymy niedaleko, bo za naszą zachodnią granicę – do Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Niemieckie państwo robotników i chłopów powstało oficjalnie w 1949 roku i trwało do roku 1990, gdy jego istnienie zakończyło zjednoczenie Niemiec. NRD zajmowało wschodni […]

Wymiana czy kradzież? Reforma walutowa z 1950 roku

Jej przebieg tak mocno odcisnął się w zbiorowej pamięci Polaków, że gdy w latach 90. zapowiedziano denominację złotego, wielu starszych obywateli zareagowało z przestrachem. Przygotowano ją w tajemnicy tak ścisłej, że zaskoczyła nawet posłów PZPR. Miała dać ludowi pracującemu miast i wsi “wysokowartościową” walutę, a pozbawiła społeczeństwo 2/3 oszczędności. Taka była reforma walutowa z października 1950 roku. Mija szósty rok […]

„Górale” Młynarskiego, czyli okupacyjne złotówki

„Siekiera, motyka, piłka, gwóźdź – masz górala i mnie puść” – słowa popularnej piosenki zawierają czytelne odniesienie do panującej w okupowanej Polsce korupcji. Wspomniany „góral” to potoczna nazwa banknotu o nominale 500 zł, który drukowały niemieckie władze. Za wprowadzenie ich do obiegu odpowiadał Feliks Młynarski, jeden z czołowych polskich ekonomistów okresu międzywojennego. Nazistom „pomagał” za wiedzą i zgodą rządu londyńskiego […]

Portret kanonika, czyli najsłynniejszy banknot Polski Ludowej

“Wielkie mecyje. Sforsowałem parkan gościowi. Portrety kanonika luzem w kieszeni nosił” – mówi kieszonkowiec Edward Gabor (Mariusz Górczyński) do poruczników MO Borewicza (Bronisław Cieślak) i Zubka (Zdzisław Kozień). To scena z „Wisiora” – drugiego odcinka kultowego serialu „07 zgłoś się”. Czym są owe „portrety kanonika”, które Gabor skradł swej ofierze? Czyżby okradziony nosił ze sobą obrazy przedstawiające duchownego? Poniekąd. Wszak […]

O pieniądzach polskich i pieniądzach prawdziwych. Wymiana walut w PRL

Wyjeżdżasz na wczasy na Lazurowe Wybrzeże – wymieniasz pieniądze. Spędzasz uroczy weekend w Londynie – wymieniasz pieniądze. Chcesz mieć część oszczędności w walucie innej niż krajowa – wymieniasz pieniądze. Idziesz do banku, do kantoru lub korzystasz z kantorów online, których przybywa. Ba! przed wyjazdem zagranicę wcale nie musisz odwiedzać punktu wymiany. Płacisz kartą na miejscu, a twój bank odciąga z […]

Waluty państw, których już nie ma – Wolne Miasto Gdańsk

Powstało 27 października 1920 roku na mocy decyzji Ligi Narodów, a przestało istnieć 1 września 1939 roku, gdy pancernik Schleswig-Holstein ostrzelał polską Wojskową Składnicę Tranzytową na Westerplatte i wybuchła II Wojna Światowa – Wolne Miasto Gdańsk. Przez cały okres istnienia ścierały się weń wpływy polskie i niemieckie. Gdańsk, chociaż zależny od Ligi Narodów, był jednak zdominowany przez żywioł niemiecki. Finansowo […]

Wymiana czy kradzież? Reforma walutowa z 1950 roku

Jej przebieg tak mocno odcisnął się w zbiorowej pamięci Polaków, że gdy w latach 90. zapowiedziano denominację złotego, wielu starszych obywateli zareagowało z przestrachem. Przygotowano ją w tajemnicy tak ścisłej, że zaskoczyła nawet posłów PZPR. Miała dać ludowi pracującemu miast i wsi “wysokowartościową” walutę, a pozbawiła społeczeństwo 2/3 oszczędności. Taka była reforma walutowa z października 1950 roku. Mija szósty rok […]